PL:
Kaplica św. Trójcy
Ołtarz św. Marcina i Dwunastu Apostołów (ok. 1430 r.)
Warsztat gdański, lokalny lub import z Czech, drewno dębowe, polichromowane i złocone; wym.: retabulum 123 x 122 cm; skrzydła zewnętrzne 123 x 64 cm; predella 75 x 176 cm; wysokość figur: Chrystus 96 cm, apostołowie 48-50 cm.
Jest to pentaptyk z dwoma parami ruchomych skrzydeł. Fundatorem ołtarza był cech krawców. Przy otwartych skrzydłach widoczna jest rzeźbiona część ołtarza przedstawiająca scenę rozesłania apostołów. W centrum znajduje się Chrystus Zmartwychwstały, nad którego głową widnieje napis: „Idźcie na cały świat i głoście, mówiąc: Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony” (Mk 16, 15-16). Chrystusa otaczają czterej apostołowie: św. Maciej z kijem (jest to fragment ułamanej lancy), św. Bartłomiej w szacie z kołnierzem z gronostajów, św. Mateusz i św. Jakub Starszy z laską pielgrzyma. Na banderolach znajdują się imiona świętych oraz fragmenty atrybutów wiary – Symbolu Apostolskiego – Credo. Fragmenty nie są ułożone w odpowiedniej kolejności co pozwala sądzić, że dawniej figury były ustawione w innych kwaterach. Łącznie ołtarz zdobiło trzynaście figur. Pozostałych brakowało już przed II wojną światową. Po zamknięciu skrzydeł ukazuje się scena Koronacji Matki Bożej. Obok Matki Bożej i Chrystusa znajdują się: św. Piotr z kluczem i księgą, św. Jan z kielichem w jednej dłoni i pozdrawiający drugą ręką, św. Paweł z księgą i mieczem oraz św. Jakub Starszy w kapeluszu, z muszlą i laską pielgrzyma. Na awersach skrzydeł namalowani zostali kolejni święci. Na lewym skrzydle znajdują się: św. Juda Tadeusz z księgą i pałką, który jest zwrócony do św. Jakuba Młodszego z laską w jednej ręce i pozdrawiający drugą ręką, św. Maciej z toporem, św. Bartłomiej z księgą i kordelasem. Na prawym widoczni są: św. Andrzej z krzyżem w kształcie litery X, św. Tomasz z księgą i włócznią, św. Szymon Gorliwy z księgą i piłą oraz św. Filip w szacie z krzyżem patriarchalnym. Po całkowitym zamknięciu ołtarza ukaże się scena Zwiastowania namalowana prawdopodobnie w XVIII w. na zachowanych fragmentach gotyckiego malowidła. Na skrzydłach namalowani zostali Archanioł Gabriel, Maryja Panna i Duch św. w postaci gołębicy. W prawej ręce anioła znajduje się szarfa z napisem „Zdrowaś łaski pełna”.
Predella (po 1487 r.)
Malarz gdański, tempera, wym.: 176 x 75 cm.
Jest to predella skrzyniowa. Namalowane zostały na niej sceny przedstawiające Biczowanie i Cierniem Koronowanie. Predella nie jest pierwotnym elementem ołtarza św. Marcina. Przed wojną znajdowała się w kaplicy św. Elżbiety i była częścią ołtarza pod tym samym wezwaniem, który obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Istnieje przypuszczenie, że oryginalną predellą jest ta znajdująca się w kaplicy 11 tys. Dziewic, przedstawiająca Chrystusa i Apostołów.
Kwatery alabastrowe ołtarza św. Jana (1420 -1430)
Anglia, warsztat gdański, relief alabastrowy, drewno polichromowane, wym.: 59,7 x 184 cm.
Kwatery były elementami ołtarza św. Jana Chrzciciela, który był ustawiony w kaplicy o tym wezwaniu w północnej części prezbiterium. Ołtarz uległ zniszczeniu, zachowały się tylko płytki, które przedstawiają: Ścięcie, Wręczenie głowy, Nauczanie, Spalenie zwłok i Rozsypanie popiołów.
ENG:
St. Trinity’s Chapel
Altar of St. Martin and the Twelve Apostoles (around 1430)
A Gdańsk workshop, local or imported from the Czech Republic, oak, polychrome and gilded wood;
dim.: retabulum 123 x 122 cm; external wings 123 x 64 cm; predella 75 x 176 cm; the height of the statues: Christ 96 cm, apostles 48-50 cm.
It is a pentaptych with two pairs of movable wings. The funder of the altar was the tailors’ guild. With the wings open, the carved part of the altar is visible, showing the scene of the sending of the apostles. In the center there is the Risen Christ with the inscription above his head: “Go into all the world and preach, saying: Those who believe and are baptized will be saved” (Mark 16:15-16). Christ is surrounded by four apostles: St. Matthias with a stick (it is a fragment of a broken lance), St. Bartholomew in a robe with an ermine collar, St. Matthew and St. James the Elder with a pilgrim’s cane. The bands bear the names of the saints and fragments of the attributes of faith – the Apostolic Symbol – the Creed. The fragments are not arranged in the right order, which suggests that in the past the figures were placed in other quarters. In total, the altar was decorated with thirteen figures. The other figures were already missing before World War II. After closing the wings, the scene of the Coronation of the Mother of God appears. Next to the Mother of God and Christ there are: St. Peter with a key and a book, St. John with a chalice in one hand and saluting with the other hand, St. Paul with a book and a sword and St. James the Elder in a hat, with a shell and a pilgrim’s cane. Other saints were painted on the obverse of the wings. On the left wing there are: St. Jude Thaddaeus with a book and a truncheon facing St. James the Younger with a cane in one hand and saluting with the other, St. Matthias with an ax, St. Bartholomew with a book and a cutlass. On the right there are: St. Andrew with an X-shaped cross, St. Thomas with a book and a spear, St. Simon the Zealot with a book and a saw and St. Philip in a robe with a patriarchal cross. When the altar is all closed, the scene of the Annunciation will appear, probably painted in the 18th century on the preserved fragments of a gothic painting. The wings are covered with the paintings of Archangel Gabriel, the Virgin Mary and the Holy Spirit in the form of a dove. In the right hand of the angel there is a sash with the inscription “Hail full of grace”.
Predella (after 1487)
Gdańsk painter, tempera, dim.: 176 x 75 cm.
It is a chest predella. Scenes of the Flagellation and the Crowning with Thorns were painted on it. Predella is not the original element of the altar of St. Martin. Before the war, it was located in the chapel of St. Elizabeth and was a part of the altar dedicated to the same Saint which is now in the National Museum in Gdańsk. It is assumed that the original predella is the one located in the chapel of 11 thousand Virgins, depicting Christ and the Apostles.
Alabaster quarters of the altar of St. John (1420-1430)
England, Gdańsk workshop, alabaster relief, polychrome wood, dim.: 59.7 x 184 cm.
The quarters were the elements of St. John the Baptist altar which was in the chapel of this dedication in the northern part of the presbytery. The altar was destroyed, only the tiles that represent: Beheading, Handing in the head, Teaching, Burning the corpse and Scattering ashes remain.