PL:
Baptysterium (2 poł. XVI w.)
Cornelius Hohe, Heinrich Neuborg, Bartel Pasteyde, Hendrick Wyllemsson, Adrian Hynrichsen, wapień zbity, piaskowiec, brąz, żelazo, wym.: kamienny cokół: 480 x 480 x 89 cm, wys. figur ok. 75 cm.
Baptysterium w Bazylice dawniej tworzyły kamienny cokół, czasza z trzonem oraz dwa ogrodzenia. Historia baptysterium sięga 1552 roku kiedy to „Ojcowie kościoła” Paul Ball, Georg Rosenberg i Rudolf Gruell zlecili jego wykonanie mistrzom Corneliusowi Hohowi (prace kamieniarskie) i Bartelowi Pasteydemowi (prace rzeźbiarskie). Prace te zostały ukończone w 1553 roku. Montaż w Bazylice w obecnym miejscu trwał od 17 kwietnia do czerwca 1554 roku. Cokół wykonano z szarego wapienia zbitego i piaskowca. Nadano mu kształt ośmioboku o wymiarach 480 x 480 x 89 cm. Ściany boczne zostały ozdobione reliefami ze scenami biblijnymi. Pierwsza płaskorzeźba na lewo od bramki przedstawia Triumf Miłosierdzia. W drugiej został ukazany Chrzest Chrystusa. Trzecia przedstawia Chrzest dworzanina królowej etiopskiej. Ilustruje rodz. 8, 25-40 Dziejów Apostolskich. Czwarta to Widzenie św. Piotra i chrzest Korneliusza. Piąta to Złączenie z Chrystusem przez zmartwychwstanie. Ilustruje ona rodz. VI listu św. Pawła do Rzymian. Szósta scena to Zbroja chrześcijanina, w której zostały ukazane słowa rodz. VI listu św. Pawła do Efezjan. Ostatni relief przedstawia Przejście Żydów przez Morze Czerwone. Reliefy ujęte są filarkami, na których znajdują się lwie maski lub główki aniołków. Po prawej i lewej stronie na węgarkach znajdują się główki aniołków trzymające w ustach banderole z datami 1616 i 1557. Pod spodem widoczny jest gmerk i litery C i F, czyli Cornelius fecit oraz rok 1553.
Po ukończeniu budowy podstawy w 1554 roku Mistrz Cornelius został wysłany do Utrechtu w celu znalezienia mistrzów, którzy wykonają czaszę z trzonem i elementy brązowe kraty. Dnia 2 października 1554 roku rada podpisała kontrakt z Mistrzami Hinrikiem Wyllemssonem na wykonanie projektu i modelu oraz z Adrianem Hynrichsenem na wykonanie odlewu. Dzieło zostało ukończone w 1557 roku. We wrześniu drogą morską zostało wysłane do Gdańska. W listopadzie czasza i ogrodzenie zostały osadzone na kamiennej podstawie. Następnie kowal Paweł ustawił wokół chrzcielnicy żelazną kratę z bramką, którą zdemontowano w 1926 roku.
Po wojnie większość elementów XVI w. baptysterium zaginęła. Figury alegoryczne stojące wokół chrzcielnicy dawniej były umieszczone w narożach ogrodzenia z brązu. Ogrodzenie to miało 310 cm wysokości (łącznie z kamienną podstawą). Są to postacie kobiece symbolizujące różne cnoty. Od bramki na lewo są to: Hojność z rogiem obfitości, Stanowczość z kolumną i nogą wspartą na piedestale, Miłosierdzie z dwojgiem dzieci i opuszczoną na dół pochodnią, Wiara z krzyżem, Nadzieja z kotwicą, Umiarkowanie z wodą dolewaną do wina, Mądrość z wężem (dawniej jeszcze z lusterkiem, które uległo zniszczeniu) oraz Sprawiedliwość z wagą, mieczem i przepaską na oczach.
Niestety do naszych czasów nie zachowały się także czasza i trzon chrzcielnicy. Do 2013 roku w kościele była ustawiona chrzcielnica pochodząca z kościoła św. Jana. Została ona zwrócona do świątyni, a w jej miejsce ustawiono gipsowy model chrzcielnicy wykonany prawdopodobnie w latach 40. XX wieku. Model ten posłużył do wykonania brązowej rekonstrukcji zabytku. Oryginalne są tylko figury św. Marka i św. Łukasza zdobiące jej podstawę.
ENG:
Baptistery (2nd half of the 16th c.)
Cornelius Hohe, Heinrich Neuborg, Bartel Pasteyde, Hendrick Wyllemsson, Adrian Hynrichsen, compact limestone, sandstone, bronze, iron, dim.: the stone plinth 480 x 480 x 89 cm, the figures are approx. 75 cm high.
In the past the baptistery consisted of a stone pedestal, a canopy with a shaft and two fences. The history of the baptistery dates back to 1552, when the “Church Fathers” Paul Ball, Georg Rosenberg and Rudolf Gruell made an order to masters Cornelius Hohe (stonework) and Bartel Pasteyde (sculpting). These works were completed in 1553. The assembly in its present place in the Basilica lasted from April 17 to June 1554. The plinth is made of compact grey limestone and sandstone. It has the shape of an octagon with dimensions of 480 x 480 x 89 cm. The side walls were decorated with reliefs depicting biblical scenes. The first bas-relief to the left of the gate represents the Triumph of Mercy. The second shows the baptism of Christ. The third shows the baptism of the Ethiopian queen courtier as illustrated in the Acts of the Apostles, 8: 25-40. The fourth is the Vision of St. Peter and the baptism of Cornelius. The fifth is union with Christ through the resurrection. It illustrates the VI chapter of St. Paul Letter to the Romans. The sixth scene is the Christian’s Armor, illustrating the words of the VI chapter of St. Paul’s Letter to the Ephesians. The last relief shows the passage of the Jews through the Red Sea. Reliefs are framed by pillars with lion masks or heads of angels. On the right and left, on the jambs, there are angels’ heads holding bands with the dates 1616 and 1557 in their mouths. Underneath you can see the gmerk and the letters C and F, i.e. Cornelius fecit and the year 1553.
After completing the construction of the base in 1554, Master Cornelius was sent to Utrecht to find masters to make a baptismal font and bronze grating elements. On October 2, 1554, the council signed a contract with the Masters Hinrik Wyllemsson for the design and modeling, and with Adrian Hynrichsen for the casting. The work was completed in 1557. In September, it was sent by sea to Gdańsk. In November, the baptismal font and the fence were placed on a stone base. Then the blacksmith Paul placed an iron grating with a gate around the baptismal font which was dismantled in 1926.
After the war, most of the elements of the 16th century baptistery were lost. The allegorical figures standing around the baptismal font were earlier placed in the corners of the bronze fence. The fence was 310 cm high (including the stone base). These are female figures that symbolize various virtues. From the gate on the left, they are: Generosity with the cornucopia, Resolution with a column and her leg resting on a pedestal, Mercy with two children and a torch lowered down, Faith with a cross, Hope with an anchor, Moderation with water poured into wine, Wisdom with a snake (formerly with a mirror that has been destroyed) and Justice with a scale, a sword and a blindfold.
Unfortunately, the canopy and corpus have not survived to our times. Until 2013, there was a baptismal font from the church of St. John. Then it was returned to the temple and in its place a plaster model of the original baptismal font, probably made in the 1940s, was placed. This model was used to make a bronze reconstruction of the monument. Only the figures of St. Mark and St. Luke adorning its base are original.