PL:
Kaplica św. Baltazara / Ferberów
Epitafium Konstantyna Ferbera (po 1656 r.)
Czarny marmur, piaskowiec gotlandzki, alabaster, wym.: 570 x 380 cm.
Ród Ferberów był jednym z najbardziej wpływowych i bogatych w Gdańsku. Głównym elementem epitafium jest owalna tablica z inskrypcją w języku łacińskim, która sławi ród Ferberów. Tablicę otacza dębowy wieniec (symbol nieśmiertelności). Zdobią ją również przedmioty symbolizujące warstwy społeczne epoki oraz ptaki siedzące na księgach: kogut i sowa, które nawiązują do znajdujących się nad gzymsem lampki oliwnej i klepsydry – wyrażających przemijanie. Na dole znajdują się herby rodziny Ferber (trzy głowy dzika) oraz rodziny von Dumsdorff (pochodziła z niej żona burmistrza Konstantyna). Nad gzymsem po środku został wyrzeźbiony spadający chłopiec, jest to nawiązanie do historii z dzieciństwa Konstantyna, który cudem przeżył upadek z okna. Po bokach chłopca znajdują się chmury i trąby opatrzone banderolami z napisami, które po przetłumaczeniu brzmią: „Przyjdźcie na sąd, zmarli, powstańcie!”. Wyżej znajdują się dwie gałęzie oliwne oznaczające zwycięstwo oraz zamknięta korona (korona żywota), która jest nagrodą, dla tych, którzy dostąpili zbawienia, zapowiedziana w apokalipsie (Ap. 2, 10). Dolną część wieńca zdobi czaszka ze skrzyżowanymi piszczelami. Z jej oczodołów wije się wąż z jabłkiem w pysku – symbolizujące śmierć i grzech pierworodny. Kłosy zboża wystające zza czaszki symbolizują zmartwychwstanie.
Mały ołtarz Ferberów (ok. 1485 r.)
Malarz westfalski, tempera, deski dębowe, wym.: korpus 195 x 111 cm; skrzydła 195 x 55 cm.
Jest to pentaptyk, w całości malowany. W centrum znajduje się przedstawienie Chrystusa Boleściwego. Otaczają go aniołowie trzymający narzędzia Męki Pańskiej. Na awersach skrzydeł ruchomych ukazano Najświętszą Marię Pannę i św. Jana Ewangelistę. W rewersie znajduje się scena Zwiastowania. Na skrzydłach nieruchomych zostali namalowani św. Piotr i Paweł. W dolnej części uwieczniona została rodzina Ferberów na czele z Janem i Barbarą. Z prawej strony, drugi w kolejności klęczy Eberhard Ferber, ławnik i racja Głównego Miasta, dwunastokrotny burmistrz miasta, burgrabia króla polskiego i inspektor kościoła Mariackiego.
Nad ołtarzem zawieszony jest obraz Ecce Homo – Ukazanie Chrystusa, który powstał około 1500 r. W dolnej części z lewej strony klęczy T. Langerbeceke, za nim stoi św. Andrzej Apostoł. Z prawej znajdują się Nale z domu Ferberówna oraz ich córka Elżbieta.
Duży Ołtarz Ferberów (1480-1498)
Warsztat dolnoreński, malarz dolnoniemiecki, malarz gdański, zachowany częściowo, wym.: korpus
142 x 131 x 39 cm; skrzydła ruchome 142 x 65 cm; skrzydła stałe 143 x 65 cm; skrzydła górne 43 x 11,5 cm; predella 83 x 173 cm.
Ołtarz pełnił funkcje dewocyjną oraz reprezentacyjną. Na skrzydłach namalowano fundatorów Jana Ferbera i Barbarę, z domu Tannenberg wraz z dziećmi. Za Janem klęczy dziesięciu synów. Siedmioro żyjących w latach 1474-1484 i trzech następnych domalowanych później. Za Barbarą klęczy córka Dorota. Na skrzydłach ruchomych namalowano św. Jana Chrzciciela, św. Jana Ewangelistę oraz scenę Zwiastowania na rewersie. Na skrzydłach nieruchomych znajdują się św. Helena i św. Konstantyn, którzy nawiązują do pielgrzymki do Jerozolimy, odbytej przez Eberharda Ferbera, syna Jana w latach 1496-1498, podczas której został pasowany na rycerza za zasługi w walce z tureckimi korsarzami.
Brak mniejszych skrzydeł górnych, w których znajdowały się wizerunki św. Barbary, św. Małgorzaty oraz scena Nawiedzenia na awersie. Zaginiona jest również część centralna rzeźbiona przedstawiającą Kalwarię ze scenami Pasji.
W predelli zostali ukazani: św. Rajnold, św. Idzi, św. Jan Chrzciciel oraz św. Sebastian.
ENG:
St. Balthazar’s Chapel / Ferber’s family Chapel
The Epitaph of Constantine Ferber (after 1656)
Black marble, Gotland sandstone and alabaster, dim.: 570 x 380 cm.
The Ferber family was one of the most influential and rich in Gdańsk. The main element of the epitaph is an oval plaque with an inscription in Latin that praises the Ferber family. The plaque is surrounded by an oak wreath (symbol of immortality). It is also decorated with objects symbolizing the social layers of the era and birds sitting on the books: a rooster and an owl, which refer to the oil lamps and hourglasses above the cornice – the symbols of passing. At the bottom there are the coats of arms of the Ferber family (three heads of the boar) and the von Dumsdorff family (his wife’s family). Above the cornice in the middle, there is a falling boy, which is a reference to the childhood story of Constantine who miraculously survived the fall from the window. On the sides of the boy there are clouds and trumpets with bands bearing the inscriptions which translate as “Come to judgement, dead, stand up!”. Above there are the two olive branches symbolizing victory and the closed crown (crown of life), which is a reward for those who have been saved, announced in the apocalypse (Rev. 2, 10). The lower part of the wreath is decorated with a skull with crossbones. A snake winds its way through the skull’s eye sockets with an apple in its mouth – symbolizing death and the original sin. The ears of grain protruding from behind the skull symbolize the resurrection.
The Minor Altar of the Ferber Family (about 1485)
A Westphalian painter, tempera, planks of oak wood, dim.: corpus 195 x 111 cm; wings 195 x 55 cm.
It is a pentaptyk, entirely painted. In the center Christ of Sorrows is presented. He is surrounded by angels holding the tools of the Passion. On the obverse of the movable wings, there are the Virgin Mary and Saint John the Evangelist. On the reverse we can see the Annunciation scene. On the immobile wings there are St. Peter and Paul painted. In the lower part we can see the Ferber family, in front there are John and Barbara. The second from the right is Eberhard Ferber kneeling, a juror and councilman of the Main City, twelve time mayor of the city, a royal burgrave and a church inspector at St. Mary’s Church.
Above the altar there is a painting Ecce Homo – The Presentation of Christ which was created around 1500. In the lower part, on the left side, T. Langerbeceke is kneeling, next to him we see St. Andrew the Apostle. On the right there are Nale née Ferberówna and their daughter Elizabeth.
The Great Altar of the Ferber Family (1480-1498)
A workshop in Bas-Rhin, a Low German artist, painter from Gdańsk, partly preserved, dim.: corpus
142 x 131 x 39 cm; movable wings 142 x 65 cm; fixed wings 143 x 65 cm; upper wings 43 x 11,5 cm; predella 83 x 173 cm.
The altar had a devotional and representative function. The founders John Ferber and Barbara, née Tannenberg and their children, were painted on the wings. Their ten sons are kneeling behind John. Seven of them who lived in the years 1474-1484 and three others painted later. Their daughter Dorothy is kneeling behind Barbara. On movable wings we see St. John the Baptist and St. John the Evangelist painted and the Annunciation scene on the reverse. On the fixed wings we find St. Helena and St. Constantine who refer to the pilgrimage to Jerusalem, made by Eberhard Ferber, the son of John, in the years 1496-1498, during which he was knighted for his services in the fight against Turkish privateers.
The upper smaller wings with images of St. Barbara, St. Margaret and the scene of the Visitation on the obverse are missing, just as central carved part depicting Calvary with scenes of Passion.
In predella we see St. Rajnhold, St. Giles, St. John the Baptist and St. Sebastian.