PL:
Kaplica bractwa św. Jerzego
Ołtarz św. Doroty (ok. 1435 r.)
Warsztat angielski, warsztat gdański, drewno polichromowane i złocone, relief alabastrowy, wym.: 91 x 480 cm; predella: drewno dębowe polichromowane i złocone, wym.: 68 x 34 x 180 cm.
Ołtarz jest poliptykiem z ruchomymi skrzydłami bocznymi. Część centralną i skrzydła boczne zdobią płytki alabastrowe, które przedstawiają (od lewej): św. Jana Chrzciciela, Zwiastowanie, Hołd Trzech Króli, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie, Koronację Marii, św. Jana Ewangelistę. Skrzydła boczne są malowane, zawarto w nich sceny z życia św. Doroty oraz innych męczennic. W awersie lewego zewnętrznego skrzydła przedstawiona została św. Agata w kotle z olejem, w rewersie namalowano dwóch diakonów z monstrancją. W następnym skrzydle widoczne jest obcięcie piersi św. Agaty. W awersie prawego zewnętrznego skrzydła zilustrowane zostało ścięcie św. Katarzyny. Rewers zdobi scena cudu z różami, przez który doszło do nawrócenia pisarza Theopilusa przez św. Dorotę. W ostatnim skrzydle widoczna jest scena zburzenia ołtarza pogańskiego bożka przez anioła, dzięki interwencji św. Katarzyny.
Predella ołtarza również powstała w latach 30. XV w. Na ścianie frontowej została namalowana scena Zwiastowania NMP z prorokami Balaamem (z lewej) i Izajaszem (z prawej). W rewersie namalowano Głowę Chrystusa w nimbie krzyżowym typu veraikon.
Płyta nagrobna Jakuba von Werden (z lewej)
Autor nieznany, wapień zbity, brąz, wym.: 290 x 184 cm.
Jakub von Werden (1431-1523) do Gdańska przybył w miasta Werden (Dolna Saksonia). Był prowizorem kościoła Mariackiego. Wielokrotnie reprezentował Gdańsk na zjazdach Hanzy w Lubece. Jego żoną była Dorota, z którą miał czworo dzieci: Jana, Ludwika, Barbarę oraz Annę. Płytę ufundował najstarszy syn Jakuba, Jan, późniejszy burmistrz Gdańska. Do końca XVII wieku część płyty odlana z brązu była przymocowana do ściany kaplicy rodziny zlokalizowanej przy wejściu do zakrystii. Później została osadzona w kamiennej płycie i przeniesiona na posadzkę. W latach 40. XIX wieku znajdowała się w nawie środkowej kościoła. Do kaplicy została przeniesiona w 1950 roku.
Płyta nagrobna Doroty i Macieja Zimmermannów oraz Tomasza Tymfa (z prawej)
Autor nieznany, wapień zbity, brąz, wym.: 301 x 169 cm.
Maciej Zimmermann (1445-1513) był kolejno ławnikiem Głównego Miasta, rajcą, sędzią oraz od 1504 roku burmistrzem miasta. Pełnił również funkcję burgrabiego królewskiego. Wielokrotnie reprezentował Gdańsk na zjazdach stanów Prus Królewskich, obradach sejmu i do króla polskiego. Podczas jednej z wizyt w Gdańsku król Aleksander Jagiellończyk pasował go na rycerza. Był jednym z największych posiadaczy ziemskich w mieście. Jego żoną była Dorota Ferber (córka burmistrza Jana Ferbera), z którą miał dziesięcioro dzieci. Płyta początkowo była poświęcona tylko Dorocie i Maciejowi Zimmermannom. Pierwotnie była zlokalizowana w kaplicy św. Jadwigi, w prezbiterium.
Znajduje się na niej jeszcze napis upamiętniający Tomasza Tymfa, który zakupił grób w 1673 roku. Tomasz Tymf (1633-1690) wywodził się z Rostocku w Meklemburgii. Do Polski przybył wraz z bratem Andrzejem. W 1650 roku wspólnie objęli zarząd nad mennicami poznańską i we Wschowie. Później zarządzali również mennicami w Opolu i Bydgoszczy. W 1660 roku Andrzej został generalnym probiercą, a następnie także superintendentem wszystkich mennic koronnych. W latach 1661-1668 wydzierżawili mennicę w Krakowie, w której bili monety dla całego królestwa. Bili srebrną złotówkę, nazywaną tymfem/tynfem. Z powodu nadużyć związanych z biciem monety bracia uciekli z Polski i przenieśli się do Prus. Andrzej udał się do Słupska, a Tomasz do Gdańska i otworzył tu dom handlowy. Tomasz miał dwie żony Urszulę Wichmann oraz Konkordię Stoddert. Z obu małżeństw miał dwoje dzieci, starszego syna Andrzeja i córkę Magdalenę Konstancję.
Obraz ukazujący wnętrze kościoła (II poł. XVII w.)
Autor nieznany, olej na desce, wym.: 66 x 76 cm.
Obraz ukazuje wnętrze Kościoła Mariackiego. Na pierwszym planie widoczny jest ołtarz Sąd Ostateczny Hansa Memlinga oraz czterej mężczyźni z prawej strony. Możliwe, że mężczyzna w czarnym kapeluszu był ważnym gościem w świątyni i to dla niego otworzono ołtarz, który przez większość czasu był zamknięty. Otwierano go tylko ze względu na szczególne okazje lub gości. Według niektórych historyków ołtarz mógł być również otwierany za szczególną opłatą.
ENG:
The Chapel of the Brotherhood of St. George
The Altar of St. Dorothea (around 1435)
English workshop, Gdańsk workshop, polychrome and gilded wood, alabaster relief, dim.: 91 x 480 cm; predella: polychrome and gilded oak wood, dim.: 68 x 34 x 180 cm.
The altar is a polyptych with movable side wings. The central part and side wings are decorated with alabaster plates, which present (from left): St. John the Baptist, Annunciation, Homage of the Magi, Resurrection, Ascension, Coronation of Mary, St. John the Evangelist. The side wings are painted, they contain scenes from the life of St. Dorothea and other martyrs. On the obverse of the left outer wing there is St. Agatha in a cauldron with oil, on the reverse there are two deacons with a monstrance. On the next wing, there is a cutting of the breast of St. Agatha scene. On the obverse of the outer right wing, the beheading of St. Catherine. The reverse is decorated with a miracle scene with roses, through which the writer Theopilus was converted by St. Dorothea. On the last wing, there is a scene of the altar of a pagan god being demolished by an angel thanks to the intervention of St. Catherine.
The predella of the altar was also built in the 30s of the 15th century. The scene of the Annunciation to the Blessed Virgin Mary and the prophets Balaam (left) and Isaiah (right) was painted on the front wall. On the reverse, the head of Christ is painted in the cruciform halo in a veraikon-type.
The tombstone of James von Werden (on the left)
Unknown author, compact limestone, bronze, dim.: 290 x 184 cm.
James von Werden (1431-1523) came to Gdańsk from the city of Werden (Lower Saxony). He was a commissioner of St. Mary’s Church. He represented Gdańsk many times at the Hanseatic League congresses in Lübeck. His wife was Dorothy, with whom he had four children: John, Louis, Barbara and Anna. The plate was funded by James’ eldest son, John, who later became the mayor of Gdańsk. Until the end of the 17th century, a part of the bronze slab was on the wall of the family chapel near the entrance to the sacristy. Later it was embedded in a stone slab and transferred to the floor. In the 1850s it was located in the central nave of the church. It was moved to the chapel in 1950.
The tombstone of Dorothy and Matthias Zimmermann and Thomas Tymf (on the right)
Unknown author, compact limestone, bronze, dim.: 301 x 169 cm.
Matthias Zimmermann (1445-1513) was an alderman of the Main Town, councillor, judge and from 1504 the town mayor. He also served as a royal burgrave. He represented Gdańsk many times at the meetings of the representation of Royal Prussia, sessions of the Seym and to the Polish king. During one of his visits to Gdańsk, King Alexander the Jagiellonian knighted him. He was one of the town’s landowners. His wife was Dorothy Ferber (daughter of the mayor John Ferber), with whom he had ten children. The tombstone was initially dedicated only to Dorothy and Matthias Zimmermann. Originally, the tombstone was located in the chapel of St. Hedwig, in the presbytery.
There is also an inscription commemorating Thomas Tymf, who bought the tomb in 1673. Thomas Tymf (1633-1690) came from Rostock in Mecklenburg. He came to Poland with his brother Andrew. In 1650, they jointly took over the management of the Poznań and Wschowa mints. Later, they also managed the mints in Opole and Bydgoszcz. In 1660, Andrew became the general assayer, and then also the superintendent of all crown mints. In the years 1661-1668 they leased the mint in Kraków, where they minted coins for the entire kingdom. They beat a silver zloty, called a tymf/tynf. Due to abuses related to the minting of coins, the brothers fled Poland and moved to Prussia. Andrew went to Słupsk, and Thomas to Gdańsk and opened a department store here. Thomas had two wives, Ursula Wichmann and Konkordia Stoddert. From both marriages he had two children, an older son, Andrew, and a daughter, Magdalene Constance.
Picture showing the interior of the church (2nd half of the 17th century)
Unknown author, oil on board, dim.: 66 x 76 cm.
The painting shows the interior of St. Mary’s Church. In the foreground, you can see the open altar of Hans Memling’s Last Judgment and four men on the right. It is possible that the man in the black hat was an important visitor to the temple and it was for him that the altar was opened, which was closed most of the time. It was opened for special occasions or guests. According to some historians, the altar could also be opened for a special fee.
MODEL 3D: