PL:
Kościół Mariacki (1343-1502)
Kamień węgielny pod obecną świątynię położono 28 marca 1343 roku. Świątynię budowano etapami przez 159 lat. Budowę pierwotnego, mniejszego kościoła zakończono w latach 1360/61. Mieścił się on w obrębie dzisiejszego korpusu zachodniego i posiadał przekrój bazylikowy. Był podłużny, trójnawowy, nawa środkowa była wyższa od naw bocznych i miała okna. W drugim okresie, w latach 1379/1447 wybudowano dzisiejszy transept i prezbiterium oraz przystąpiono do podwyższania wieży. W trzecim etapie w latach 1484/1502 obie ściany naw bocznych zastąpiono nowymi oraz całe wnętrze przesklepiono. W czwartek 28 lipca 1502 roku o godz. 16:00 mistrz Henryk Hetzel położył ostatnią cegłę sklepienia. Imponująca budowla sakralna została ostatecznie ukończona.
Konkatedralna Bazylika Mariacka, zwana często „koroną miasta Gdańska” albo „Diamentem w Koronie” zadziwia nas swym ogromem. Potężne jej mury i wieże wznoszą się wysoko ponad panoramą miasta oraz nad rozległą okolicą. Posiada ona kubaturę ok. 155000 m3, długość 105,2 m, długość ramion transeptu 66,2 m. Kościół zdobi 7 wież iglicznych, 3 ceramiczne i masywna wieża dzwonna o wysokości 78 m, zakończona dwoma dachami, między którymi znajduje się pomost widokowy.
Do świątyni prowadzi 7 bram: Kaletnicza, Radnych, Wysoka, Mariacka, Groblowa z znajdującym się nad nią zegarem „Groblowym” z lat 1635-37, Szewska, której tympanon zdobi scena Zaśnięcia Marii oraz brama pod wieżą. Wnętrze oświetla 41 dużych okien, z których największe, zdobione witrażem znajduje się w części wschodniej prezbiterium. W środku widocznych jest 26 wolnostojących filarów, które podpierają wspaniałe sklepienia gwiaździste, kryształowe i sieciowe. Sklepienia wznoszą się na wysokości ok. 27 m. Posadzka składa się z około 400 płyt nagrobnych, pod którymi pochowani zostali znamienici gdańszczanie. Część z nich nadal pozostaje czytelna. Najstarsza datowana płyta pochodzi z 1411 roku. Należy do burmistrzów Conrada Letzkaua i Arnolda Hechta.
Do wnętrza zostały wprowadzone wszystkie przypory, które tworzą wieniec kaplic, obiegający całą świątynię. Kaplice te były hojnie wyposażane wraz z budową świątyni. Cenne dzieła sztuki fundowały zamożne rody gdańskie oraz bractwa i cechy rzemieślnicze. Obecnie we wnętrzu kościoła podziwiać można m.in. dębowy, późnogotycki ołtarz główny z 1517 roku prezentujący scenę Koronacji Najświętszej Marii Panny, belkę tęczową z grupą Ukrzyżowania, którą wykonano w 1517 roku. Przy zakrystii znajduje się dzieło Hansa Düringera z Torunia – zegar astronomiczny z lat 1464-1470. Wnętrze zdobią również figura Pięknej Madonny Gdańskiej (I poł. XV w.), Pieta (ok. 1400 r.), grupa św. Jerzego z XV wieku, rzeźba Salvator Mundi z XVI wieku, rzeźba Chrystus Ukrzyżowany z kaplicy 11 tys. Dziewic, baptysterium oraz pochodzące z kościoła św. Jana ambona i prospekt organowy. Poza tym jej wyposażenie stanowią liczne ołtarze, np. ołtarz św. Doroty, ołtarz św. Barbary, ołtarz św. Jakuba, ołtarz św. Jadwigi i inne. Na ścianach i filarach wiszą epitafia, niektóre bardzo rozbudowane, czczące pamięć pojedynczych zmarłych lub całe rodziny. Najstarsze pochodzi z XV wieku i poświęcone zostało Demoet van der Beke, żonie Gerta van der Beke – fundatora kaplicy 11 tys. Dziewic.
ENG:
St. Mary’s Church (1343-1502)
The cornerstone for the present church was laid on March 28, 1343. The temple was built in stages for 159 years. The construction of the original, smaller church was completed in 1360/61. It was located within today’s western aisle and had a basilica cross-section. It was elongated, with three-nave, the central nave was higher than the aisles and had windows. In the second period, in the years 1379/1447, the present transept and chancel were built and the tower was raised. In the third stage, in the years 1484/1502, both walls of the aisles were replaced with new ones and the entire interior was vaulted. On Thursday, July 28, 1502 at 4:00 p.m. master Henryk Hetzel laid the last brick in the vault. The impressive sacred building was finally completed.
The co-cathedral Basilica of St. Mary, often called “the crown of the city of Gdańsk” or “The Diamond in the Crone”, amazes us with its enormity. Its mighty walls and towers rise high above the city skyline and the extensive surroundings. It has a cubature of approx. 155,000 m3, length 105.2 m, length of the transept arms 66.2 m. The church is decorated with 7 spier towers, 3 ceramic`s and a massive 78 m high bell tower, ending with two roofs, between which there is located an observation deck.
There are 7 gates to the church: Kaletnicza, Radnych (Councillors), Wysoka, Mariacka, Groblowa with the impresive “Groblowy” clock from 1635-37, Szewska, which tympanum is decorated with the scene of the Dormition of St. Mary and the gate under the tower. The interior of the church is illuminated by 41 big and impresive windows, the largest of which, decorated with a stained glass window, is located at the eastern part of the presbytery. Inside, there are 26 free-standing pillars that support magnificent stellar, crystal and network vaults. They are located at a height of about 27 m. The floor consists of about 400 tombstones, under which the distinguished and prominent inhabitants of Gdańsk were buried. Some of them still remain legible. The oldest dated plate is from 1411. It belongs to the mayors Conrad Letzkau and Arnold Hecht.
All the buttresses that form the wreath of the chapels surrounding the entire temple are inserted into the interior of the church. These chapels were generously equipped along with the construction of the temple. Valuable works of sacred art were funded by prominent local families as well as brotherhoods and craftsmen guilds. Today, inside the church you can admire, an oak, late gothic, main altar from 1517 presenting the scene of the Coronation of the Blessed Virgin Mary, a chancel arch with the Crucifixion group, which was made in 1517. Near the sacristy there is a work of Hans Düringer from Toruń – the Astronomical Clock from 1464-1470. The interior is also decorated with a figure of the Beautiful Madonna of Gdańsk (first half of the 15th century), Pieta (around 1400), a Group of St. George from the 15th century, a sculpture Salvator Mundi from the 16th century, a sculpture of Christ Crucified from the chapel of 11 thousand Virgins, baptistery, pulpit and also organ prospect coming from the church of St. John’s. In addition, it is equipped with numerous altars, e.g. the altar of St. Dorothea, altar of St. Barbara, altar of St. James, altar of St. Hedwig and others. Epitaphs hanging on the walls and pillars, some of them are very elaborate, honoring the memory of individual deceased or entire families. The oldest dates back to the 15th century and was dedicated to Demoet van der Beke, the wife of Gert van der Beke – the founder of the chapel of 11 thousand Virgins.