PL:
Kaplica Zbawiciela
Ołtarz św. Barbary (1480-1500)
Warsztat gdański, drewno dębowe (kwatery i predella), drewno lipowe (elementy rzeźbiarskie), wym.: 230 x 230 cm x 26 cm; predella 61 x 232 x 37 cm.
Św. Barbara żyła w III w., była dziewicą i męczennicą. Według legendy pochodziła pogańskiej rodziny z Heliopolis i pobierała nauki w Nikomedii, gdzie została chrześcijanką. Nie zaakceptował tego jej ojciec, bogaty kupiec Dioskur. Barbara nie chciała wyrzec się wiary, za co ojciec uwięził ją w wieży. Następnie zaprowadził ją przed sąd, gdzie skazano ją na tortury i ostatecznie na śmierć przez ścięcie mieczem. Wydarzyło się to około 305 r. Jest patronką górników, hutników, rybaków, żołnierzy – szczególnie artylerzystów, marynarzy, kamieniarzy, więźniów, architektów, cieśli, dzwonników, kowali, ludwisarzy, murarzy, szczotkarzy, tkaczy, wytwórców sztucznych ogni, a także archidiecezji katowickiej, Edessy i Kairu. Wspomnienie świętej przypada 4 grudnia.
Ołtarz ufundowało bractwo czeladzi szewskiej. Jest wyposażony w skrzydła ruchome i nieruchome. W centrum widoczna jest figura św. Barbary z mieczem w dłoni i wieżą znajdującą się obok. Święta jest koronowana przez dwa anioły. W awersach skrzydeł ruchomych znajdują się rzeźby innych świętych. Po lewej są to: św. Jan Chrzciciel podtrzymujący baranka i św. Jakub Starszy z sakwą, trzymający książkę. Z prawej strony znajdują się św. Jadwiga podtrzymująca model kościoła oraz św. Tomasz z Cantenbury, ubrany w szaty biskupie i infułę. Rewersy skrzydeł ruchomych oraz skrzydła nieruchome zdobią malowidła ilustrujące sceny z życia św. Barbary, oparte na greckiej legendzie Szymona Metafrastesa (X w.). Jest to osiem scen przedstawiających: budowę łaźni, uwięzienie i ucieczkę świętej z wieży, poddawanie św. Barbary karze ognia, św. Barbarę przed wielkorządcą Marcjanem, pohańbienie św. Barbary, ścięcie św. Barbary, ukaranie Dioskurosa oraz pogrzeb św. Barbary. W predelli widoczna jest scena Zwiastowania w otoczeniu czterech świętych. Od lewej namalowano: św. Katarzynę (z książką i mieczem), św. Barbarę (z wieżą i mieczem), archanioła Gabriela, Marię (w białej sukni), św. Dorotę (z koszykiem i kwiatem) oraz św. Małgorzatę (ze smokiem u stóp i otwartą księgą).
Obraz bł. Doroty z Mątów (2017 r.)
Krzysztof Izdebski-Cruz, olej na płótnie, wym.: 190 x 115 cm.
Dorota urodziła się w 1347 roku w Mątowach Wielkich na Żuławach. Jednak większość życia spędziła w Gdańsku, mieszkała przy ul. Długiej (dzisiaj nr 64). Była związana z kościołem Mariackim. W 1391 roku przeniosła się do Kwidzyna, gdzie została dobrowolnie zamurowana w celi przy katedrze i zmarła jako rekluza. Zakon krzyżacki i biskupi pruscy zapoczątkowali proces kanonizacyjny niedługo po jej śmierci (1394 r.). Dopiero w 1976 roku Papież Paweł VI oficjalnie zatwierdził jej kult. Dorota jest jedną z głównych świętych w kalendarzu liturgicznym zakonu krzyżackiego.
Inspiracją dla obrazu był drzeworyt wykonany w 1492 roku przez Jakoba Karweyse. Błogosławiona w prawej ręce trzyma księgę otwartą na stronie z prologiem ewangelii według św. Jana. W lewej ręce trzyma różaniec złożony z 50 paciorków. Strzały wokół Doroty wskazują jej ukryte stygmaty. U jej stóp widoczna jest ziemia, której jest patronką. W narożnikach znajdują się gmerk kościoła Mariackiego oraz herb Gdańska.
ENG:
Savior’s Chapel
The Altar of St. Barbara (1480-1500)
Gdańsk workshop, oak wood (quarters and predella), lime wood (carving elements), dim.: 230 x 230 cm x 26 cm; predella 61 x 232 x 37 cm.
St. Barbara lived in the 3rd century. She was a virgin and a martyr. According to legend, she came from a pagan family from Heliopolis and studied in Nicomedia where she became a Christian. Her father, the wealthy merchant Dioscor, did not accept this. Barbara did not want to renounce her faith for which her father imprisoned her in the tower. Then he brought her to trial, where she was condemned to torture and finally sentenced to death by beheading. It happened around 305. She is the patron of miners, steel workers, fishermen, soldiers – especially artillerymen, sailors, stonemasons, prisoners, architects, carpenters, bell-makers, blacksmiths, bell-founders, bricklayers, brush makers, weavers, fireworks makers, as well as the Archdiocese of Katowice, Edessa and Cairo. The memorial of the saint is on December 4.
The altar was funded by the shoemaker’s brotherhood. It is equipped with movable and fixed wings. In the center there is a figure of St. Barbara with a sword in her hand and a tower next to her. Barbara is crowned by two angels. There are also statues of saints on the obverse of the movable wings. On the left, there are: St. John the Baptist supporting the lamb and St. James the Elder with a moneybag, holding a book. On the right there are St. Hedwig supporting the model of the church and St. Thomas of Cantenbury, dressed in bishop’s robes and a miter. The reverse of the moving wings and the fixed wings are decorated with paintings illustrating scenes from the life of St. Barbara, based on the Greek legend of Simon Metaphrastes (10th century). There are eight scenes depicting: the construction of the bathhouse, the imprisonment and escape of the Saint from the tower, putting Saint Barbara under the punishment of fire, Saint Barbara in front of the governor Marcjan, disgrace of St. Barbara, beheading St. Barbara, punishment of Dioscorus and the funeral of St. Barbara. In the predella, there is a scene of the Annunciation surrounded by four saints: St. Catherine (with a book and a sword), St. Barbara (with a tower and sword), the archangel Gabriel, Mary (in a white dress), St. Dorothea (with a basket and a flower) and St. Margaret (with a dragon at her feet and an open book).
Painting of Blessed Dorothea of Montau (2017)
Krzysztof Izdebski-Cruz, oil on canvas, dim.: 190 x 115 cm.
Dorothea was born in 1347 in Mątowy Wielkie in Żuławy. However, she spent most of her life in Gdańsk, living at Długa st. (today No. 64). She was associated with St. Mary’s Church. In 1391, she moved to Kwidzyn, where she was voluntarily walled up in a cell near the cathedral and died as a recoil. The Teutonic Order and Prussian bishops began the canonization process shortly after her death (1394). Pope Paul VI officialy approved her cult in 1976. Dorothea is one of the main saints in the liturgical calendar of the Teutonic Order. The painting was inspired by a woodcut made in 1492 by Jakob Karweyse. In her right hand the Blessed is holding a book that is open on the page with the prologue of the gospel according to St. John. In her left hand she is holding a rosary of 50 beads. The arrows around Dorothea reveal her hidden stigmas. At her feet, there is a land of which she is the patron. In the corners, there are the mark of St. Mary’s Church and the coat of arms of Gdańsk.