PL:
Kaplica 11 tys. Dziewic
Wezwanie kaplicy jest poświęcone św. Urszuli i jej współtowarzyszkom, które według legendy zostały zamordowane przez Hunów w drodze powrotnej z pielgrzymki z Rzymu do Brytanii. Fundatorem kaplicy był Gerdt von der Beke (burmistrz miasta w latach 1413 oraz 1415-1430), który w 1425 roku pochował w niej swoją żonę Demoet z domu von Ummen. Przed kaplicą na filarze po lewej stronie znajduje się epitafium jej poświęcone. Jest ono najstarszym w zbiorach kościoła Mariackiego, pochodzi z ok. 1425-1430. W 1470 roku kaplica stała się własnością Filipa Bischofa, który też został w niej pochowany. Należała również do Jakuba Rode i jego dwóch synów, później także do Tidemanna Giese. W XVII wieku przeszła na własność rodzin Heymann i Berendt. Od 1887 roku należała do kościoła.
Nagrobek Jana de Sinclaira (po 1731 r.)
Autor nieznany, drewno lipowe – rzeźby, drewno dębowe – obelisk, tempera, wym.: ok. 500 x 240 x 156 cm.
Jan de Sinclair (1640 -1731) był z pochodzenia Szkotem. Do Gdańska przybył w 1698 roku. Wcześniej dowodził regimentami w Holandii. W 1716 roku przez króla Anglii został mianowany generałem – majorem. W tym samym roku został komendantem obrony miasta Gdańska. Funkcję sprawował aż do śmierci. Nagrobek ufundowała żona generała. Pomnik składa się z mensy ozdobionej pozłacaną tablicą frontową z płaskorzeźbioną sceną batalistyczną – oblężeniem nieznanego miasta, obelisku oraz czterech rzeźb. Dzieło nie jest kompletne. Przed II wojną światową obiekt zdobiły jeszcze łabędź, lew, globus, kartusz herbowy, płaczące putta, urny oraz panoplia. Cztery postacie to alegorie Czasu, Męstwa, Sprawiedliwości i Cnoty. Czas to wychudzony starzec z książką w dłoni i skrzydłami. Postać ta miała na głowie koronę i prawdopodobnie kosę w drugiej ręce. Męstwo to siedząca, zgarbiona postać w długiej szacie z głową lwa na piersi. Druga siedząca postać to Sprawiedliwość. Na głowie ma wieniec laurowy, a w dłoni złotą kulę. W drugiej ręce trzymała wagę szalkową. Ostatnia postać to cnota, której brakuje miecza i palmy.
Grupa Ukrzyżowania (ok. 1420 – 1430)
Figura Chrystusa, ok. 1430 r., orzech – Chrystus, drewno dębowe – krzyż, wym.: wys. 180 cm, rozpiętość ramion 160 cm. Figury Marii Bolesnej i św. Jana, 1420-1430, drewno lipowe – figury, drewno dębowe – podstawy, wym.: Maria Bolesna wys. 162 cm; św. Jan wys. 165 cm; podstawy 53 x 38 cm.
Rzeźby tworzące Grupę nie są dziełem jednego mistrza. Prawdopodobnie zostały zestawione wtórnie. Figurę Chrystusa wykonał rzeźbiarz pochodzący z Niderlandów. Artysta czerpał z nurtów północnych, a także południowych. Została wyrzeźbiona w sposób bardzo realistyczny. Rzeźby asysty są bliskie tradycji śląskiej. Autor/autorzy pochodzili z południa, ale udział w ich tworzeniu mógł mieć także lokalny warsztat. Cechują je dworskie pozy, gesty, modelunek, linia konturu oraz dwufestonowy układ szat św. Jana, które nawiązują do koncepcji parlerowskiej. Sylwetki wykonano jednak w sposób archaiczny, co w połączeniu z pozami przypisuje rzeźby do stylu międzynarodowego. Technika opracowania draperii wykracza poza schemat dojrzałego stylu pięknego a zbliża się do stylu twórców włoskich.
Predella (ok. 1500 r.)
Warsztat gdański, drewno, tempera, wym. skrzyni: 205 x 71 x 39 cm.
Jest to predella skrzyniowa z przedstawieniem Chrystusa i dwunastu apostołów. Od lewej widoczni są: Mateusz (z toporem i księgą), Szymon (z mieczem), Maciej (z włócznią), Andrzej (z krzyżem w kształcie litery X), Tomasz (z pionem murarskim), Piotr (z kluczem i księgą), Paweł (z mieczem i księgą), Jan (z kielichem), Bartłomiej (z nożem i księgą), Jakub Starszy (z laską i różańcem), Jakub Młodszy lub Juda Tadeusz (z maczugą) i Filip (z podwójnym krzyżem). Na lewym boku predelli został namalowany św. Jakub Większy.
ENG:
11 Thousand Virgins Chapel
The chapel is dedicated to St. Ursula and her companions who, according to the legend, were murdered by the Huns on their way back from their pilgrimage from Rome to Britain. The founder of the chapel was Gerdt von der Beke (mayor of the city in 1413 and 1415-1430), who in 1425 buried here his wife Demoet née von Ummen. There is also her epitaph on a pillar in front of the chapel on the left. It is the oldest epitaph in the collection of St. Mary’s Church, dates from around 1425-1430. In 1470, the chapel became the property of Philip Bischof, who is also buried there. It also belonged to James Rode and his two sons, and later also to Tidemann Giese. In the 17th century, the chapel became the property of the Heymann and Berendt families. From 1887 it belonged to the church.
John de Sinclair’s tombstone (after 1731)
Author unknown, lime wood – sculptures, oak wood – obelisk, tempera, dim.: approx. 500 x 240 x 156 cm.
John de Sinclair (1640-1731) was of Scottish origin. He came to Gdańsk in 1698. Before that, he commanded regiments in the Netherlands. In 1716, the king of England made him a general – major. In the same year he became the commander of the defense of the Gdańsk city. He held the position until his death. The tombstone was funded by the general’s wife. The monument consists of a mensa decorated with a gilded front plaque with a bas-relief battle scene – the siege of an unknown city, an obelisk and four sculptures. The work is not complete. Before the World War II, it was also decorated with a swan, a lion, a globe, a coat of arms cartouche, weeping putti, urns and panoplies. The four figures are the allegories of Time, Fortitude, Justice and Virtue. Time is a thin old man with a book in his hand and wings. This figure had a crown on his head and probably a scythe in his other hand. Fortitude is a seated, hunched figure in a long robe with a lion’s head on his chest. She has a laurel wreath on her head and a golden ball in her hand. In her other hand she was holding a plate scale. The last figure is Virtue that lacks a sword and a palm.
Crucifixion group (c. 1420 – 1430, 1600)
Figure of Christ, about 1430, walnut – Christ, oak wood – cross, dim.: 180 cm high, arm span 160 cm. Figures of Mary of Sorrow and St. John, 1420-1430, lime wood – figures, oak wood – bases, dim.: Mary of Sorrow height 162 cm; – St. John height 165 cm; bases 53 x 38 cm.
The sculptures that make up the Group are not the works of one master. They were probably put together secondarily. The figure of Christ was made by a sculptor from the Netherlands. The artist took patterns from northern and southern trends. It was carved in a very realistic way. The assistants’ sculptures are close to the Silesian tradition. The author / authors came from the south, but the local workshop could also have contributed to their creation. They are characterized by court poses, gestures, modeling, contour lines and a two-pontoon arrangement of St. John’s robe, which refers to the Parlerian concept. The silhouettes, however, were made in an archaic manner which, in combination with the poses, attributes the sculptures to an international style. The technique of developing draperies goes beyond the scheme of a mature beautiful style and comes closer to the style of Italian artists.
Predella (approx. 1500)
Gdańsk workshop, wood, tempera, dim. of the box: 205 x 71 x 39.
It is a chest predella depicting Christ and the twelve apostles. From the left are visible: Matthew (with an ax and a book), Simon (with a sword), Matthias (with a spear), Andrew (with an X-shaped cross), Thomas (with a plumb line), Peter (with a key and a book), Paul (with a sword and a book), John (with a chalice), Bartholomew (with a knife and a book), James the Elder (with a staff and a rosary), James the Younger or Jude Thaddaeus (with a club) and Philip (with a double cross). On the left side of the predella is St. James the Elder.