Zegar Astronomiczny

PL:

Zegar astronomiczny (1464-1470)

Drewno dębowe, sosnowe i lipowe, blacha miedziana, papier, tempera,  wym.:  wys.  14,5  m;  kalendarium  4,1 m; planetarium 4,5 m.

Zegar został wykonany przez Hans Düringera z Torunia. Składa się z trzech kondygnacji: kalendarium, planetarium i teatru figur.

Kalendarium tworzą trzy tarcze. Największa jest podzielona promieniście na 365 sekcji, które odpowiadają dniom oraz koncentrycznie na 22 kręgi. Łącznie w polach znajduje się 3005 danych dla lat 1463-1538. W poszczególnych kręgach zawarto m.in. dni tygodnia, daty świąt stałych, kalendarz liturgiczny z imionami świętych z zaznaczeniem wigilii i oktaw wybranych świąt. Dwie mniejsze tarcze umożliwiały obliczanie danych potrzebnych do skonstruowania kalendarza liturgicznego, aktualizowały dużą tarczę na 76 lat i pozwalały na ustalenie dat świąt ruchomych.  W centrum kalendarium znajduje się figura Marii z Dzieciątkiem w promienistej glorii. Całość otacza rama z czterema postaciami symbolizującymi upływ czasu. W lewym górnym rogu znajduje się rzeźbiona twarz, którą uznaje się za portret mistrza Düringera.

W planetarium znajdują się trzy wskazówki: godzinowa, Słońca i Księżyca. W kręgu zewnętrznym zawarto 24 cyfry odpowiadające godzinom. Południe jest u góry, północ u dołu. W następnym kręgu znajdują się znaki zodiaku. W centrum znajduje się smok, pod którym widoczne są namalowane fazy Księżyca. W narożnikach po obu stronach planetarium podczas spektaklu ukazują się sceny Zwiastowania i Pokłonu Trzech Króli.

W trzeciej kondygnacji znajduje się teatr figur, zbudowany z dwóch scen i składający się z 23 rzeźb. W dolnej części ukazuje się dwunastu apostołów oraz śmierć z kosą, w górnej ewangeliści. Po bokach umieszczeni zostali Aniołowie i Diakoni. Całość wieńczą figury Adama i Ewy stojące po bokach drzewa wiadomości dobrego i złego, które jest oplecione przez węża z głową kobiecą. Rzeźby Adama i Ewy wybijają godziny i kwadranse.

Zegar był sprawny do połowy XVI wieku.

W 1944 roku zabytek został zdemontowany i wywieziony poza Gdańsk. Zachowały się tarcze i 70% obudowy, wyobrażenia dolnej kondygnacji oraz Waga i szczypce Skorpiona. Z inicjatywy Pana Andrzeja Januszajtisa od 1987 roku trwa rekonstrukcja zegara.

ENG:

Astronomical clock (1464-1470)

Oak, pine and lime wood, copper sheet, paper, tempera, dim.: height 14.5 m; calendar 4.1 m; 4.5 m planetarium.

The clock was made by Hans Düringer from Toruń. It consists of three levels: a calendar,
a planetarium and a theater of figures.

The calendar consists of three dials. The largest is radially divided into 365 sections, which correspond to the days and concentrically into 22 circles. In total, there are 3005 data for years 1463-1538. The individual circles include: days of the week, dates of permanent holidays, liturgical calendar with the names of saints with the indication of Christmas Eve and octaves of selected holidays. Two smaller dials made it possible to calculate the data needed to construct the liturgical calendar, updated the large dial for 76 years, and allowed to determine the dates of movable holidays.

In the center of the calendar is the figure of Mary with the Child in radiant glory. The whole is surrounded by a frame with four figures symbolizing the passage of time. In the upper left corner there is a carved face that is considered a portrait of master Düringer.

In the planetarium there are three clock hands: of hour, of sun and of moon. The outer circle contains 24 digits corresponding to hours. Noon is up, midnight is down. In the next circle there are zodiac signs.

In the center there is a dragon, under which there are phases of the Moon. In the corners on both side of the planterium during the perfomance appear scenes of the Annunciation and Adoration of the Magi.

On the top there is a theather of figures, built of two stages and consisting of 23 sculptures. In the bottom part there are twelve apostles and death with a scythe, in the upper part there are Evangelists. On the both sides are placed also Angels and Deacons. The whole of it is crowned with figures of Adam and Eve standing on the sides of the Tree of Knowledge of Good and Evil, which is entwined by a snake with a female head. The sculptures of Adam and Eve strike hours and quarters of an hour.

The clock operated until the mid-sixteenth century.

In 1944, the monument was dismantled and taken outside of Gdańsk. The dials and 70%
of the housing, sculptures of the lower level, Scorpion’s pliers and Weight survived the war. On the initiative of Mr. Andrzej Januszajtis, the clock has been reconstructed since 1987.

MODEL 3D: